- 43
- 89
- 19
S02E04
अशाच एका डॉक्टर व्हिजिटच्या वेळी, माझी बायको डॉक्टरांशी बोलत असताना, तिने अचानक एक वेगळाच विषय काढला. "डॉक्टर," ती म्हणाली, "माझ्या तर तपासण्या झाल्याच आहेत, पण तुम्ही माझ्या सासूबाईंची (माईची) पण एकदा तपासणी कराल का? त्यांचीही तब्येत ठीक आहे की नाही, ते कळेल."
माई एकदम दचकली. "अगं नाही गं बाई! माझी कशाला तपासणी? मी ठीक आहे की!" ती नको नको म्हणू लागली. पण माझ्या बायकोने हट्टच धरला. "काही नाही माई, एकदा करून घ्या. माझ्या समाधानासाठी. काही त्रास तर नाही ना तुम्हाला, हे कळेल." तिने डॉक्टरांनाही विनंती केली. डॉक्टरांनीही सहजतेने होकार दिला. माईच्या तीव्र नाराजी नंतरही, तिची संमती घेण्यात आली आणि काही प्राथमिक तपासण्या करण्यात आल्या.
आम्ही रिपोर्ट्सची वाट पाहत होतो. काही दिवसांनी रिपोर्ट्स आले. डॉक्टर स्वतः थोडे आश्चर्यचकित दिसत होते. त्यांनी माईचे रिपोर्ट्स आमच्यासमोर ठेवले. "आश्चर्य आहे," ते म्हणाले, "पण माईंची तब्येत आणि त्यांचे अंतर्गत अवयव त्यांच्या वयाच्या मानाने खूपच उत्तम आहेत. त्यांचे रिपोर्ट्स पूर्णपणे नॉर्मल आहेत. खरं सांगायचं तर, वैद्यकीयदृष्ट्या त्या आजही गर्भधारणा करू शकतात आणि बाळंतपणही सहन करू शकतात. अर्थात, वयानुसार काही धोके असतात, पण त्यांची शारीरिक क्षमता अजूनही चांगली आहे."
डॉक्टरांचे शब्द ऐकून आम्ही सगळेच स्तब्ध झालो. माई तर लाजेने आणि संकोचाने मान खाली घालून बसली होती. मीही गोंधळलो होतो. पण माझी बायको... तिच्या डोळ्यात मी एक विलक्षण चमक पाहिली. तिचे डोळे मोठे झाले, श्वास जणू रोखला गेला आणि तिच्या चेहऱ्यावरचे निराशेचे मळभ दूर होऊन एका नव्या, धाडसी कल्पनेची ठिणगी चमकू लागली. तिने एकदा डॉक्टरांकडे, एकदा माईकडे आणि एकदा माझ्याकडे पाहिलं... तिच्या मनात काहीतरी वेगळंच शिजत होतं, हे तिच्या त्या एका नजरेतून स्पष्ट झालं होतं.
त्या संध्याकाळनंतर आमचं घर हे घर राहिलं नव्हतं; ती एक भावनांची युद्धभूमी झाली होती. माझ्या बायकोने टाकलेला तो प्रस्ताव म्हणजे केवळ शब्द नव्हते, ते एक स्फोटक बीज होतं, ज्याने आमच्या तिघांच्याही अस्तित्वाला हादरा दिला होता. मी माईला दुसऱ्या खोलीत आणून बसवलं होतं, पण त्या खोलीच्या भिंतीही जणू त्या तणावाने थरथरत होत्या. बाहेरच्या खोलीत माझी बायको अजूनही रडत होती की रागाने धुमसत होती, मला कळत नव्हतं. पण हवेत एक प्रचंड दाब जाणवत होता, जो कधीही फुटू शकला असता.
मी माझ्या भूमिकेवर ठाम होतो. माईबद्दल, जिने मला आईचं प्रेम दिलं होतं, तिच्याबद्दल असा विचार करणं माझ्यासाठी पापापेक्षा कमी नव्हतं. मी पुन्हा बाहेर आलो, बायकोला समजावण्याचा शेवटचा प्रयत्न केला. "आपण मार्ग काढू... प्लीज, हा विचार डोक्यातून काढून टाक. माई आपली आई आहे..." पण ती आता ऐकण्याच्या पलीकडे गेली होती. तिचे डोळे सुजले होते, पण त्यात आता अश्रू नव्हते, एक थंड निश्चय होता, जो मला अधिक घाबरवत होता. "माईशिवाय दुसरा मार्ग नाहीये. तुम्ही तयार व्हा किंवा मला विसरून जा," ती म्हणाली.
माईनेही, माझ्या नकळत, नंतर माझ्या बायकोला पुन्हा समजावण्याचा प्रयत्न केला असावा. कारण एकदा मी माईला तिच्या खोलीत हुंदके देऊन रडताना पाहिलं होतं. कदाचित माझ्या बायकोने तिला एकटीला गाठून पुन्हा विनवण्या केल्या असतील, दबाव आणला असेल. माईने तिला नक्कीच नकार दिला असणार, कारण त्या दिवसानंतर माझ्या बायकोचा माझ्यावरचा आणि पर्यायाने माईवरचा राग अधिकच वाढला होता.
घरात आता संवाद नव्हता, फक्त एक असह्य शांतता होती, जी कधीकधी माझ्या बायकोच्या रागाच्या उद्रेकाने भंग पावत होती. ती माईशी बोलणं टाळायची, माझ्याशी तर तिचा अबोलाच होता. आणि मग, जे व्हायचं तेच झालं. एके दिवशी सकाळी उठून पाहतो, तर घरात तिची मोठी बॅग पॅक करून तयार होती.
"मी जातेय," ती दारात उभी राहत म्हणाली, तिचा आवाज कोरडा होता.
"थांब! कुठे जातेयस? असं करू नकोस!" मी आणि माई दोघेही तिला अडवायला धावलो.
"दूर व्हा!" ती किंचाळली. "जोपर्यंत तुम्ही लोक माझ्या म्हणण्याला तयार होत नाही, तोपर्यंत मी परत येणार नाही. आणि फोन करायचा प्रयत्न करू नका!" तिने माझ्याकडे आणि मग माईकडे एक शेवटचा जळजळीत कटाक्ष टाकला आणि दार आपटून ती निघून गेली.
घरात फक्त मी आणि माई उरलो. आणि एक प्रचंड मोठी, कधीही न भरून येणारी पोकळी. माझा संसार... माझं प्रेम... सगळं एका क्षणात उद्ध्वस्त झालं होतं. मी वेड्यासारखा तिला फोन लावत होतो, पण तिचा फोन बंद येत होता. दिवस आठवड्यात बदलले, आठवडे महिन्यात. तिचा काहीच पत्ता नव्हता. मी कामावर जाणं सोडलं होतं, खाणंपिणं सुटलं होतं. मी एका जिवंत प्रेतासारखा घरात फिरत होतो. माझी अवस्था बघून माईच्या जीवाला घोर लागला होता.
ती माझ्यासाठी जेवण बनवायची, माझ्या ताटाजवळ आणून ठेवायची, पण माझ्या घशाखाली घास उतरत नव्हता. ती माझ्याशी बोलायचा प्रयत्न करायची, धीर द्यायची, "सगळं ठीक होईल बाळा," म्हणायची, पण तिच्या स्वतःच्याच डोळ्यांतली चिंता लपत नव्हती. रात्री तिलाही झोप लागत नसावी. अनेकदा मला तिच्या खोलीतून तिचे दाबलेले हुंदके ऐकू यायचे. ती काय विचार करत असेल? माझ्या मोडलेल्या संसाराला ती स्वतःला जबाबदार धरत होती का? तिच्या मनात काय द्वंद्व सुरू होतं?
माझी खात्री होती, ती कधीही त्या अघोरी प्रस्तावाला तयार होणार नाही. पण दिवसेंदिवस माझी अवस्था बिकट होत चालली होती. मी खंगत चाललो होतो. माझा संसार, माझं भविष्य डोळ्यादेखत नष्ट होत होतं. आणि हे सगळं माई पाहत होती, अनुभवत होती. तिच्या मातृत्वाची खरी कसोटी लागत होती.
अशाच एका डॉक्टर व्हिजिटच्या वेळी, माझी बायको डॉक्टरांशी बोलत असताना, तिने अचानक एक वेगळाच विषय काढला. "डॉक्टर," ती म्हणाली, "माझ्या तर तपासण्या झाल्याच आहेत, पण तुम्ही माझ्या सासूबाईंची (माईची) पण एकदा तपासणी कराल का? त्यांचीही तब्येत ठीक आहे की नाही, ते कळेल."
माई एकदम दचकली. "अगं नाही गं बाई! माझी कशाला तपासणी? मी ठीक आहे की!" ती नको नको म्हणू लागली. पण माझ्या बायकोने हट्टच धरला. "काही नाही माई, एकदा करून घ्या. माझ्या समाधानासाठी. काही त्रास तर नाही ना तुम्हाला, हे कळेल." तिने डॉक्टरांनाही विनंती केली. डॉक्टरांनीही सहजतेने होकार दिला. माईच्या तीव्र नाराजी नंतरही, तिची संमती घेण्यात आली आणि काही प्राथमिक तपासण्या करण्यात आल्या.
आम्ही रिपोर्ट्सची वाट पाहत होतो. काही दिवसांनी रिपोर्ट्स आले. डॉक्टर स्वतः थोडे आश्चर्यचकित दिसत होते. त्यांनी माईचे रिपोर्ट्स आमच्यासमोर ठेवले. "आश्चर्य आहे," ते म्हणाले, "पण माईंची तब्येत आणि त्यांचे अंतर्गत अवयव त्यांच्या वयाच्या मानाने खूपच उत्तम आहेत. त्यांचे रिपोर्ट्स पूर्णपणे नॉर्मल आहेत. खरं सांगायचं तर, वैद्यकीयदृष्ट्या त्या आजही गर्भधारणा करू शकतात आणि बाळंतपणही सहन करू शकतात. अर्थात, वयानुसार काही धोके असतात, पण त्यांची शारीरिक क्षमता अजूनही चांगली आहे."
डॉक्टरांचे शब्द ऐकून आम्ही सगळेच स्तब्ध झालो. माई तर लाजेने आणि संकोचाने मान खाली घालून बसली होती. मीही गोंधळलो होतो. पण माझी बायको... तिच्या डोळ्यात मी एक विलक्षण चमक पाहिली. तिचे डोळे मोठे झाले, श्वास जणू रोखला गेला आणि तिच्या चेहऱ्यावरचे निराशेचे मळभ दूर होऊन एका नव्या, धाडसी कल्पनेची ठिणगी चमकू लागली. तिने एकदा डॉक्टरांकडे, एकदा माईकडे आणि एकदा माझ्याकडे पाहिलं... तिच्या मनात काहीतरी वेगळंच शिजत होतं, हे तिच्या त्या एका नजरेतून स्पष्ट झालं होतं.
त्या संध्याकाळनंतर आमचं घर हे घर राहिलं नव्हतं; ती एक भावनांची युद्धभूमी झाली होती. माझ्या बायकोने टाकलेला तो प्रस्ताव म्हणजे केवळ शब्द नव्हते, ते एक स्फोटक बीज होतं, ज्याने आमच्या तिघांच्याही अस्तित्वाला हादरा दिला होता. मी माईला दुसऱ्या खोलीत आणून बसवलं होतं, पण त्या खोलीच्या भिंतीही जणू त्या तणावाने थरथरत होत्या. बाहेरच्या खोलीत माझी बायको अजूनही रडत होती की रागाने धुमसत होती, मला कळत नव्हतं. पण हवेत एक प्रचंड दाब जाणवत होता, जो कधीही फुटू शकला असता.
मी माझ्या भूमिकेवर ठाम होतो. माईबद्दल, जिने मला आईचं प्रेम दिलं होतं, तिच्याबद्दल असा विचार करणं माझ्यासाठी पापापेक्षा कमी नव्हतं. मी पुन्हा बाहेर आलो, बायकोला समजावण्याचा शेवटचा प्रयत्न केला. "आपण मार्ग काढू... प्लीज, हा विचार डोक्यातून काढून टाक. माई आपली आई आहे..." पण ती आता ऐकण्याच्या पलीकडे गेली होती. तिचे डोळे सुजले होते, पण त्यात आता अश्रू नव्हते, एक थंड निश्चय होता, जो मला अधिक घाबरवत होता. "माईशिवाय दुसरा मार्ग नाहीये. तुम्ही तयार व्हा किंवा मला विसरून जा," ती म्हणाली.
माईनेही, माझ्या नकळत, नंतर माझ्या बायकोला पुन्हा समजावण्याचा प्रयत्न केला असावा. कारण एकदा मी माईला तिच्या खोलीत हुंदके देऊन रडताना पाहिलं होतं. कदाचित माझ्या बायकोने तिला एकटीला गाठून पुन्हा विनवण्या केल्या असतील, दबाव आणला असेल. माईने तिला नक्कीच नकार दिला असणार, कारण त्या दिवसानंतर माझ्या बायकोचा माझ्यावरचा आणि पर्यायाने माईवरचा राग अधिकच वाढला होता.
घरात आता संवाद नव्हता, फक्त एक असह्य शांतता होती, जी कधीकधी माझ्या बायकोच्या रागाच्या उद्रेकाने भंग पावत होती. ती माईशी बोलणं टाळायची, माझ्याशी तर तिचा अबोलाच होता. आणि मग, जे व्हायचं तेच झालं. एके दिवशी सकाळी उठून पाहतो, तर घरात तिची मोठी बॅग पॅक करून तयार होती.
"मी जातेय," ती दारात उभी राहत म्हणाली, तिचा आवाज कोरडा होता.
"थांब! कुठे जातेयस? असं करू नकोस!" मी आणि माई दोघेही तिला अडवायला धावलो.
"दूर व्हा!" ती किंचाळली. "जोपर्यंत तुम्ही लोक माझ्या म्हणण्याला तयार होत नाही, तोपर्यंत मी परत येणार नाही. आणि फोन करायचा प्रयत्न करू नका!" तिने माझ्याकडे आणि मग माईकडे एक शेवटचा जळजळीत कटाक्ष टाकला आणि दार आपटून ती निघून गेली.
घरात फक्त मी आणि माई उरलो. आणि एक प्रचंड मोठी, कधीही न भरून येणारी पोकळी. माझा संसार... माझं प्रेम... सगळं एका क्षणात उद्ध्वस्त झालं होतं. मी वेड्यासारखा तिला फोन लावत होतो, पण तिचा फोन बंद येत होता. दिवस आठवड्यात बदलले, आठवडे महिन्यात. तिचा काहीच पत्ता नव्हता. मी कामावर जाणं सोडलं होतं, खाणंपिणं सुटलं होतं. मी एका जिवंत प्रेतासारखा घरात फिरत होतो. माझी अवस्था बघून माईच्या जीवाला घोर लागला होता.
ती माझ्यासाठी जेवण बनवायची, माझ्या ताटाजवळ आणून ठेवायची, पण माझ्या घशाखाली घास उतरत नव्हता. ती माझ्याशी बोलायचा प्रयत्न करायची, धीर द्यायची, "सगळं ठीक होईल बाळा," म्हणायची, पण तिच्या स्वतःच्याच डोळ्यांतली चिंता लपत नव्हती. रात्री तिलाही झोप लागत नसावी. अनेकदा मला तिच्या खोलीतून तिचे दाबलेले हुंदके ऐकू यायचे. ती काय विचार करत असेल? माझ्या मोडलेल्या संसाराला ती स्वतःला जबाबदार धरत होती का? तिच्या मनात काय द्वंद्व सुरू होतं?
माझी खात्री होती, ती कधीही त्या अघोरी प्रस्तावाला तयार होणार नाही. पण दिवसेंदिवस माझी अवस्था बिकट होत चालली होती. मी खंगत चाललो होतो. माझा संसार, माझं भविष्य डोळ्यादेखत नष्ट होत होतं. आणि हे सगळं माई पाहत होती, अनुभवत होती. तिच्या मातृत्वाची खरी कसोटी लागत होती.
Last edited: